Richard Stallman

Esra Altıntaş —  9 Mart 2015 — 5 Comments

Merhabalar,

Geçtiğimiz hafta 28 Şubat Cumartesi Sabancı Üniversitesi’ne, bu hafta 6 Mart Cuma günü de Ankara Üniversitesi’ne Richard Stallman’ı dinlemeye gittik.

Richard Stallman kimdir diye soracak olursanız, ABD’li sistem uzmanı ve yazılım geliştiricisi, GNU projesi ve Özgür Yazılım Vakfı’nın kurucusudur. Böylesine önemli bir insanı dinleme şansı bulduğum için şanslıyım. Bu iki konuşmadan sonra bazı konulardaki düşüncelerim olumlu ve olumsuz şekilde değişti.

Stallman konuşmaya başlamadan önce takip edildiğini düşündüğü için o an çektiğimiz her hangi bir fotoğrafını Facebook veya Instagram üzerinden paylaşmamamızı, kesinlikle Apple’ın hiç bir ürünüyle fotoğrafını çekmememizi, her hangi bir MP (Media Player) üzerinden ses kaydı yapmamamızı, ITunes üzerinden hiç bir şey paylaşmamamızı, Youtube’da özgür olmayan Javascript kodlu bir görüntü kaydı olduğu için, orada da her hangi bir videosunu paylaşmamamızı istedi. Ben de yazıma başlamadan önce onun bu isteğine saygı duyarak o konuşmalara ait hiç bir ses kaydı, fotoğraf veya videoyu paylaşmayacağım. Kendim bu bahsettiği araçları kullanmaktan memnun olduğum için de kullanıyorum, bu da benim özgürlüğüm affına sığınıyorum 🙂

Özgür yazılım deyince akla ücretsiz yazılım gelmemesi, özgür dediğimizde konuşmada geçen özgürlük biranın bedava dağıtılması anlamında olmadığından, özgürlüğün yaptığınız aktivitelerde kontrol sahibi olduğundan, özgür yazılım olmanın 4 önemli koşulundan bahsetti.

0. Programın çalıştırılabilmesi
1. Programın değiştirilebilmesi ( Her kullanıcının program üzerinde ayrı ayrı kontrol sahibi olması)
2. Kopyasının istenildiği zaman dağıtılabilmesi
3. Kendi modifiye ettiğimiz programı istediğimiz gibi dağıtabilme, değiştirebilme özgürlüğü. Kullanıcılar kendi istek ve taleplerine göre programı paylaşabilirler.

Bu 4 çeşit temel özgürlük sağlanırsa, kullanıcı programı kontrol eder. Bu 4 temel özgürlük olmazsa program kullanıcıları  kontrol ediyor, bu yüzden de o program özgür yazılım olmuyor. Bu ayrım kodun kendisiyle değil dağıtılmasıyla ilgili.

Biri kafanıza silah dayıyor, özgür olmayan yazılım yazın diyorsa, buna bir şey demem ancak böyle bir durum yoksa bunu yapmayın diyor Stallman.

Stallman’a göre kötü amaçlı yazılım ne yapar?

* Gözetler
* Engeller, kısıtlar
* Arka kapısı olabilir
* Sansür vardır

Stallman’a göre Windows, Apple, Android, Amazon Kindle, Spotify özgür yazılım mı?

Windows’un içerisinde casusluk fonksiyonları bulduklarını, Windows’un mobilde daha çok sansür uyguladığını, kullanıcının istediği yazılımı inceleyemediği için;

Apple, Mac OS’un DRM yüzünden güvenli olmayan yazılımları başka yere gönderdiğinden, şahsi verileri başka yere gönderdiğinden ve sansür konusunda Microsoft’tan daha önde olduğunu belirtti.

Android’in bir kısmı özgür yazılım, bir kısmı değil. Bu yüzden kötü amaçlı yazılımmış.

Flash Player ücretsiz ama özgür yazılım değilmiş.

Özellikle Amazon Kindle için Stallman çok fazla şey söyledi. Kindle değil Swindle dedi. Okuyucu özgürlüğüne sahip değil. Nakit olarak isim vermeden kitap alabilecekken, isim alarak bunu kaydettiğini, Kindle’ın kullanıcıları anti sosyal yapıp, arkadaşlar arası paylaşımı engellediğinden, uzaktan okuduğumuz kitapları silebildiğinden, okuma üzerinde yapılan izlemeden dolayı özgür olmadığından bahsetti.


Özgür Yazılım hareketinin başlaması

Özgür yazılımın amacı kullanıcıların özgür olabilmesidir. Bu hareketi 1983 yılında Stallman başlatmış. Bütün işletim sistemleri o zaman özgür olmayan işletim sistemidir. Stallman da özgür olmayan yazılımlardan insanları kurtarabilmek için yeni bir işletim sistemi yazmış. Bunun için birinden yardım alması gerekmiş ve Linus’tan yardım almış. Geliştirdiği sisteme GNU (GNU Not Unix) adını vermiş. GNU Güney Afrika antilobu olarak da bilinir. Şaka amaçlı bir isim vermiş.

Bu işletim sisteminin adının NU değil GNU olarak telaffuz edilmesini de bizzat vurguladı.

GNU mu Linux mu?

Stallman’ın yazdığı bu işletim sisteminde 1980’lerin başında her şey hazır ancak çekirdek eksikmiş. Çekirdeği yazması için de Özgür Yazılım Vakfı’ndan birisini seçmiş. Bu kişi de bahsettiğine göre Linus Torwalds . Linus Torwalds’ın yazdığı çekirdek ilk başlarda özgür değilmiş. Bu çekirdeği özgür bir lisansla özgür yazılıma çevirmişler. Stallman’ın dediğine göre bu aslında GNU/Linux işletim sistemidir. Linux bu işletim sisteminin çekirdeğinin adıdır.

Özgür Yazılım demek Açık Kaynak demek mi? 

Bir hata da özgür yazılım değil açık kaynak demek. Stallman diyor ki bir program geliştiriyorsak, bunu başka kullanıcılara dağıtma konusunda özgürüz.

Özgür yazılım için toplum önemliyken, açık kaynak için kod önemli. Aslında en büyük fark burada.

Stallman için açık kaynağın babası diyorlarmış, bunu kesinlikle reddediyor. Her zaman özgür yazılım deyin açık kaynak demeyin diyor.

Peki ya Ubuntu?

Stallman’ın bahsettiğine göre Ubuntu özgür olmayan modifiye bir yazılımdır. Ubuntu’nun geliştiricileri casusluk yapan bu yazılımı dağıtıp iyi bir şey yaptıklarını zannediyorlarmış. Özgürlüğe değil kullanışlı bir sisteme değer vermeyi öğretiyorlar. Bu da özgür yazılım olmuyor.

Özgür bir yazılımın neden lisansa ihtiyacı var?

Programı dağıtmak, kopyalamak bir çok yerde yasak. Bir yazılımı özgür yapmanın tek yolu, bu telif hakkını belirten bir lisansla lisanslamak.

Özgür yazılım lisanslarının var olma amacı kullanıcılara özgürlük tanımaktır.

GPL bir yazılımı özgür hale getirmek istediği için özgür yazılım aracı. Fakat GPL ile lisansladığımız bir programı bu lisanla dağıtmaya mecbur kıldığı için aynı zamanda özgürlüğü almış oluyor. Bu da zayıf özgür yazılım oluyor.

Özgür Yazılımı kavrayıp, Stallman’ı tanıdınız mı?

Stallman, telefon da içine dahil, insanın dinlenildiği, izlendiği her şeye karşı. Bu konuda ona destek olamıyorum. Telefon kullanıyorum ve bunu kullanma gereği duyuyorum. Apple bir bilgisayarım var, çok memnunum şimdilik o yüzden bazı konularda düşüncelerimiz uyuşmadığı için istemediği tarzda bir yazılımcı oluyorum 🙂

Özgür yazılımı çevremizdeki insanlara kavratmamızı istemişti. Umarım bu yazım, özgür yazılımı anlamanıza yardımcı olur. 🙂

 

Bu yazının orjinal buradadır.



Esra Altıntaş

Posts Twitter Facebook

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi bilgisayar mühendisliği son sınıf öğrencisi. Özgür yazılımcı. Yemek de yapar türkü de söyler kod da yazar.

5 responses to Richard Stallman

  1. Evet gercekten Ozgur Yazilimin ne oldugunu anlamama yardimci oldu. Ve bana gore bu haliyle ne kadar sacma oldugunu gosterdi.

    Ozgur yazilim, ozgur yazilim diye dolanan Turkiye’de tanidigim kisiler cep telefonu kullaniyorlar, gmail hesaplari var, google plus hesaplari var. Stallman’in tanimina uymak icin bunlarin hicbirini kullanmamak gerekiyor.

    Bir urunu ozgur degil diye kullanmiyor insanlar ama digerini kullaniyor. Boyle bir sacmalik gormedim. Kendine eziyet etmekten baska bir sey degil bana gore.

    Kisisel dusuncem ise su sekilde: Ben bilgisayar muhendisiyim. Milyonlarca kisinin telefonlarinda kullandigi programlar urettim. Benim icin en onemli sey, yaptigim isi efektif ve hizli yapmak. Vakit kaybetmemek. Bunu bana saglayana para oduyorum, kapali kaynak olsa bile kullaniyorum. Diger yandan ozgur yazilima kesinlikle saygim var. Ufacik bile olsa ozgur yazilim uretmeye bile calisiyorum. Ozgur yazilim ile Open source birebir ayni sey degil ama open source projelere contribute ediyorum.

  2. Düşüncelerinize saygı gösteriyorum, amaç bir şeyi körü körüne savunmak değil anlaşılmasını sağlamaktı. Özgür yazılım kavramını iyi ya da kötü, anlayabildiyseniz bu yeterli 🙂

  3. Demek ÇOMÜ ha. Bizim fakülte Biga Ağaköy’de idi. Ne özenirdik ya keşke Terzioğlu Kampüsünde okusaydık diye 🙂 Tadını çıkar hemen mezun olma buralar hiç eğlenceli değil 🙂

  4. Bu yazıyı üzülerek eleştirmek zorundayım.
    1- Stallman yazınızda en başlarda paranoyak olarak gösterilmiş. Sonlara doğru bu biraz azaltılmış ama hakkı verilmemiş. Burada Windows’u bile sollayacak olan Google unutulmuş. Google aramada kullandığınız kelimeleri google adwors uygulaması barındıran sitelerde size reklam olarak sunar. Facebook reklam uygulaması sizebu aramalardan yada kendi içinde bulunan sayfa reklamları yapar. Bu şirketlerin esas amacı kullanıcı sayılarını arttırmak ve onlara reklam satmaktır. Böyle para kazanırlar yoksa neden bedava kullanılabilir oslun. Malesef kolaylık açısından bu uygulamarı kullanmak zorunda kalıyoruz. Şirketler genelde bu uygulamaları kullandıkları için çalışanlarda bu uygulamalar üzerinde tecrübe kazanmak zorunda. Casusluk amaçlı windows apple çok fazla kullanıcı bilgisi isterler. Buda NSA için biçilmiş kaftan. Açık bulma/kapama süreleri yani 0-day dediğimiz açık yüzünden Casusluk kısmı korkutucu. örneğin iran nükleer sistem projesini sabote amaçlı geliştirilen stuxnet malesef hala versiyonlarıyla beraber internette dolaşıyor. O yüzden Google, Facebook, windows, apple, amazon gibi şirketlere güvenmeyin Stallman paranoyak biri değil. Dedikleri sitesinde kanıtlarla sabittir.

    2- Linus Torvalds, linux ilk sürümünü minix’in nasıl geliştirildiğini anlatan bir kitap üzerinde ve bu işletim sistemi üzerinde çalışılarak oluşturulmuştur. İlk versiyon (özgür olmayan ama bedava ) kısa bir süre dağıtımda kaldı ve ikinci versiyon gnu/linux olarak dağıtıma sunuldu
    https://tr.wikipedia.org/wiki/Linux%27un_ge%C3%A7mi%C5%9Fi

    Stallman sitesinden bu konular hakkında çok daha detaylı bilgiler vermekte onların okunmasını şiddetle tavsiye ederim.

Trackbacks and Pingbacks:

  1. GNU / LINUX – demiryalcin.com - 5 Haziran 2020

    […] https://www.kadinyazilimci.com/richard-stallman/ […]

Said Tahsin Dane için bir cevap yazın Cevabı iptal et